มรดกทางพระพุทธศาสนา
ศาสนาและศานวัตถุ |
|
ศาสนสถานในเมืองฟ้าแดดสงยาง พบร่องรอยของศาสนสถาน จำนวน ๑๔ แห่ง ลักษณะของแผนผังตลอดจนลายปูนปั้นที่ใช้ประดับ
มีลักษณะทางศิลปกรรมแบบทวารวดี มีอายุอยู่ประมาณพุทธศตวรรษที่
๑๒ - ๑๔ และพบว่ามีการสร้างต่อเติมศาสนสถานดังกล่าวในสมัยต่อมา
ดังปรากฎหลักฐานรูปสี่เหลี่ยมทรงกลม และแปดเหลี่ยม
สถูปเจดีย์ต่าง
ๆ มีจำนวนมากกว่า ๑๐ องค์ มีองค์ใหญ่ที่สำคัญคือ
พระธาตุยาคู |
|
พระธาตุยาคู
เป็นเจดีย์ใหญ่ และสมบูรณ์ที่สุด มีขาดกว้าง ๑๖
เมตร เป็นศิลปะแบบทวารววดี ก่อด้วยอิฐขนาดใหญ่
ไม่สอปูน ฐานอิฐที่เหลือเพียง ๑.๑๕ เมตร มีเจดีย์แบบอยุธยาซ้อนทับ
และมีหลักฐานปรากฎว่ามีการสร้างต่อเพิ่มเติมใหม่อีกในสมัยรัตนโกสินทร์
สภาพปัจจุบันองค์พระธาตุ สูง ๑๕ เมตร รอบองค์พระธาตุมีใบเสมาสลักภาพพระพุทธประวัติปักอยู่
ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นเจดีย์ที่บรรจุของพระสงฆ์
ที่ชาวบ้านเคารพนับถือ ตั้งแต่ครั้งอพยพมาตั้งหมู่บ้าน
ณ ที่แห่งนี้
ศาสนสถานอื่น ๆ ได้แก่พระอุโบสถ สิมและอูบมุง
พระอุโบสถวัดกลาง กาฬสินธุ์ วัดกลางกาฬสินธุ์เป็นพระอารามหลวง มีพระอุโบสถ์ที่มีลักษณะโดดเด่นสวยงาม
สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๒ มีขนาดกว้าง ๘๐ เมตร ยาว
๑๗ เมตร เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กทรงไทย หลังคาลดสามชั้น
มุงด้วยกระเบื้องเคลือบสี มีช่อฟ้าใบระกา หางหงส์
และสาหร่ายรวงผึ่งหน้าบันทั้งสองด้าน ประดับตกแต่งด้วยลายปูนปั้นอย่างวิจิตรงดงาม
รวมถึงคันทวยที่เป็นรูปสัตว์ในหิมพานต์คล้ายนกยูงสามหัว
บานประตู และหน้าต่างเป็นไม้แกะสลักอยู่ภายในกรอบปูนปั้น
ที่ทำเป็นซุ้มเรือนแก้ว พระอุโบสถยกพื้นสูง มีบันไดขึ้นทางด้านหน้าและด้านหลัง
มียักษ์ถือกระบองยืนเฝ้าบันไดทั้งด้านหน้า และด้านหลัง
ด้านละสองตน
กำแพงแก้วรอบพระอุโบสถเป็นกำแพงย่อมุมไม้สิบสอง
ที่มุมมีรูปเทวดาประจำมุมละองค์ทางขึ้นของกำแพงแก้วทั้งสี่ด้านประดับด้วยประติมากรรมปูนปั้น
เป็นรูปสัตว์ในหิมพานต์แบบต่าง ๆ บนกำแพงรอบพระอุโบสถ
ได้ประดับปูนปั้นเป็นภาพปริศนาภาษิตโบราณ และนิทานพื้นบ้าน |
|
อูบมุงวัดบึงนาเรียง
อยู่ที่บ้านมาเวียง อำเภอร่องคำ เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่ที่มีลักษณะเป็นสถูป
(อูบมุง) ฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส ปลายสอบเข้าหากันเป็นรูปโดม
ก่อด้วยอิฐสอปูนปิดทึบ เจาะเป็นช่องหน้าต่างสี่ด้าน
ภายในเชื่อว่าบรรจุอัฐิธาตุของพระอรหันต์สาวก |
|
สิมวัดกลางโคกค้อ
อยู่ในเขตอำเภอยาวตลาด เป็นสิมขนาดเล็ก มีสัดส่วนสวยงาม
เป็นสิมโปร่ง หลังคาทรงโค้งรับกับปีกนก
ศาสนวัตถุ
ได้แก่ พระพุทธรูป พระพิมพ์ ใบเสมา
|
|
พระพุทธรูปสลักบนหน้าผา พบที่หน้าผาภูปอ ตำบลภูปอ อำเภอเมือง เป็นพระพุทธรูปปางไสยาสน์
ฝีมือช่างสมัยทวารวดี สลักบนหน้าผามีอยู่สององค์
องค์แรก ประดิษฐานอยู่บนเชิงเขาแสดงปางปรินิพพาน
โดยหันพระเศียรไปทางทิศเหนือ ปลายพระบาทมีผ้ารอง
(สังฆาฎิสี่ชั้น) ตามคติที่ปรากฎในมหาปรินิพพานสูตร
ส่วนองค์ที่สอง
ประดิษฐานอยู่บนภูปอ เบื้องล่างองค์พระสลักเป็นรูปพระแท่นบรรทม
มีเสารองรับ |
|
ที่วัดภูค่าว บ้านสีนวล อำเภอสหัสขันธ์ มีพระพุทธรูปปางไสยาสน์ สลักบนเพิงผา
มีลักษณะแปลกไปจากพระพุทธรูปปางไสยาสน์องค์อื่น
ๆ คือ บรรทมตะแคงด้านซ้าย แทนที่จะตะแคงด้านขวา
ในท่าสีหไสยาสน์ นอกจากนั้น พระเศียรไม่มีพระเกตุมาลา
เชื่อกันว่าเป็นภาพสลักรูปพระโมคคัลลานะ ผู้เป็นพระสาวก
ตามตำนานกล่าวว่า เมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่
๑๓ - ๑๖ พระเจ้าศรีโคตรบูรณ์ ต่อยอดพระธาตุพนม
สำเร็จจะประกอบพิธีสมโภช จึงแจ้งข่าวแก่หัวเมืองต่างๆ
ให้มาร่วมฉลอง นายสาและพรรคพวกได้เดินทางมาร่วมฉลองด้วย
แต่เมื่อมาถึงบ่อคำม่วง ก็ได้ทราบข่าวว่าการสมโภชพระธาตุพนมได้เสร็จสิ้นแล้ว
จึงตกลงกันให้ฝังสมบัติที่นำมาไว้ที่ภูค่าว
และสลักรูปพระไสยาสน์ไว้ ณ เพิงผาแห่งนี้
พระพุทธรูปสมัยต่าง
ๆ ได้แก่ พระพุทธรูปตั้งแต่สมัยลพบุรีลงมา มีอยู่ดังนี้
พระพุทธรูป ที่บ้านโนพระเจ้าคอกุด บ้านส้มป่อย
ตำบลสงเปือย อำเภอเขาวง อยู่ในสมัยทวารวดี
พระพุทธรูปปางนาคปรก ที่บ้านเชียงสา ตำบลบัวบาน
อำเภอยาวตลาด อยู่ในสมัยลพบุรี
พระพุทธรูปปางนาคปรก ที่บ้านนาสีนวล ตำบลบึงนาเรียง
อำเภอห้วยเม็ก อยู่ในสมัยลพบุรี
พระพุทธรูป ที่วัดกลางกุดสิมคุ้มเก่า
อำเภอเขาวง อยู่ในสมัยลพบุรี
พระพุทธรูปหิน ที่วัดป่าสักวัน
บ้านโนนศิลา อำเภอสหัสขันธ์ อยู่ในสมัยลพบุรี |
|
พระพุทธรูปสำริด นิโรคันตราย (พระองค์ดำ) ประดิษฐานอยู่ที่วัดกลาง
อำเภอเมือง ฯ อยู่ในสมัยล้านช้าง
พระพุทธรูปสำริด ประดิษฐานอยู่ที่วัดภูแล่นช้าง
บ้านภูแล่นช้าง กิ่งอำเภอนาคู อำเภอกมลาไสย อยู่ในสมัยล้านช้าง
พระแก้วมรกต บึงนาเรียง บ้านนาเรียง อำเภอร่องคำ
อยู่ในสมัยล้านช้าง
พระเจ้าใหญ่บ้านต้อน อำเภอเมือง ฯ
อยู่ในสมัยล้านช้าง |
|
พระพุทธบุษราคำมิ่งมงคล วัดสิมนาโก อำเภอกุฉินารายณ์ อยู่ในสมัยล้านช้าง
พระพุทธหนองอีบุตรมิ่งมงคล อำเภอห้วยผึ้ง
อยู่ในสมัยล้านช้าง
...........................พระพรหมภูมิปาโล ประดิษฐานอยู่บนยอดเขาภูสิงห์ เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัย
ที่ใหญ่ที่สุดของจังหวัดกาฬสินธุ์ อยู่ในสมัยรัตนโกสินทร์
|
|
- ใบเสมา พบใบเสมากระจายอยู่ในพื้นที่หลายอำเภอ
คือ อำเภอกมลาไสย พบมากในบริเวณเมืองน้ำแดดสงยาง
อำเภอสหัสขันธ์ อำเภอกุฉินารายณ์ อำเภอนามน อำเภอยาวตลาด
อำเภอท่าคันโท และกิ่งอำเภอฆ้องชัย
ใบเสมาดังกล่าว มีลักษณะที่สลักเป็นรูปสถูป หรือมีสันตรงกลางแผ่น และสลักเป็นภาพเล่าเรื่องเกี่ยวกับชาดก
และพระพุทธประวัติ ที่งดงามมาก เป็นศิลปะสมัยทวารวดี
พอประมวลได้ดังนี้
- กลุ่มใบเสมา ที่วัดภูค่าวพุทธนิมิตร
บ้านโสกทราย อำเภอสหัสขันธ์ เป็นแผ่นเรียบหัก
ไม่ปรากฎทิศทาง
- ใบเสมาหิน จำนวน ๖ หลัก เป็นประเภทแผ่นเรียบ
ปักอยู่บริเวณเนินดิน ที่บ้านโนนศิลา อำเภอสหัสขันธ์
- ใบเสมาหิน ที่บ้านหนองห้าง ตำบลกุดหว้า อำเภอกุฉินารายณ์
เป็นภาพเล่าเรื่องวิฑูร ชาดก
- ใบเสมาบ้านนางาม ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเขาวง เป็นเสมาหินทรายแผ่นเรียบ
- ใบเสมาหิน ที่บ้านสังคมพัฒนา ตำบลหลักเหลี่ยม
อำเภอนามน
- ใบเสมาหิน ที่บ้านหนองห้าง ตำบลกุดหว้า
อำเภอกุฉินารายณ์ เป็นแท่งหินสี่เหลี่ยม ยอดกลมแหลม
- ใบเสมา ที่วัดบ้านทรัพย์ อำเภอท่าคันโท
เป็นใยเสมาแผ่นเรียบ ยอดแหลม
- ใบเสมาที่วัดบ้านนาบง ตำบลหนองหิน อำเภอหนองกุงศรี
เป็นรูปสี่เหลี่ยมปลายแหลม
- ใบเสมา ที่วัดบ้านดงสว่าง ตำบลสงเปือย
อำเภอนามน
- ใบเสมา ที่บ้านสงเปือย ตำบลสงเปือย
อำเภอนามน
- ใบเสมา ที่ศาลเจ้าปู่เจ้าท่า วัดบ้านท่ากลาง
ตำบลเจ้าท่า อำเภอกมลาไสย
- ใบเสมา ที่วัดกลางกุดสิมคุ้มเก่า ตำบลสงเปือย
อำเภอเขาวง
- ใบเสมา ที่วัดบ้านหนองแสง ตำบลสงเปือย
อำเภอเขาวง
- ใบเสมา ที่บ้านดอนแคน ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเขาวง
- ใบเสมา ที่บ้านดอนน้อย บ้านดอนนาแก
ตำบลหลุบ อำเภอเมือง ฯ
- ใบเสมาหิน ที่วัดสว่างอารมณ์ บ้านอุ้มเม่า
อำเภอยาวตลาด
- ใบเสมาหิน ที่วัดบ้านขมิ้น ตำบลขมิ้น
อำเภอเมือง ฯ
- ใบเสมาหิน ที่วัดดอนย่งบาง บ้านดอนย่านาง
อำเภอยาวตลาด
- ใบเสมาหิน ที่วัดโนนศิลาเสิง บ้านโนนศิลาเสิง
อำเภอกมลาไสย
- ใบเสมาหิน ที่โรงเรียนโนนศิลาสว่างวิทย์
บ้านโนนศิลาเสิง อำเภอกมลาไสย
- ใบเสมาหิน ที่วัดโพนมาดี ตำบลสงเปือย
อำเภอเขาวง
- ใบเสมาหิน ที่วัดเหนือ
บ้านบัวขาว อำเภอกุฉินารายณ์
- ใบเสมาหิน ที่วัดกกตาล ตำบลหูลิง
อำเภอกุฉินารายณ์
- ใบเสมาหิน ที่ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง
อำเภอเมือง ฯ
- ใบเสมาหิน ที่พิพิธภัณฑ์วัดกลาง
อำเภอเมือง ฯ
- ใบเสมาหิน ที่วัดสว่างคงคา อำเภอเมือง
ฯ
- ใบเสมาหิน ที่วัดเหนือ อำเภอเมือง
ฯ
- ใบเสมาหิน ที่วัดสิมนาโก ตำบลนาโก อำเภอกุฉินารายณ์
- พระพิมพ์ดินเผา
พบที่เมืองฟ้าแดดสงยาง เป็นแบบเดียวกับพระพิมพ์ดินเผาที่พบในเมืองนครจัมปาศรี
เมืองกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม และยังเหมือนกับพระพิมพ์ดินเผาในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา
ที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี ในภาคใต้ พระพิมพ์บางองค์มีจารึกอยู่ด้านหลัง
|
|